De Binckhorst bruist. Je kan er hip eten en er is een kruisbestuiving gaande tussen allerlei bedrijven en bedrijvigheid. De Binckhorst is booming. Er wordt flink gebouwd maar men wil ook meer groen. Straks wil iedereen hier wonen. De Binckhorst wil ook connectie met naastgelegen wijken bijvoorbeeld Laak. Langs de molen de brug over en je bent in een andere wereld.
Als specialist STEAM (Science Technology Engineering Art en Mathematics) ben ik vooral ook een verbinder. Ik verbind scholen graag met mogelijkheden buiten het klaslokaal om leerlingen te laten kennismaken met wat mogelijk is. Dat kader is bij veel leerlingen nog erg klein. Veel kinderen komen nooit hun wijk uit. Door koppelingen te zoeken en te maken met andere scholen, nieuwe ervaringen, bedrijven en mogelijkheden, verbreden leerlingen – maar ook hun ouders en leerkrachten – hun blik. Ze zien dat je beroepskeuze niet beperkt is tussen arts of advocaat. Ze ervaren dat je niet alleen meetelt met HAVO of VWO advies. Ze ervaren dat je ook met je handen kan denken en dat er vele manieren zijn om te leren. Leerervaringen in de wereld buiten de school kan vele kwartjes doen vallen in vele hoofden.
We zijn bezig om onderwijsvragen van onze openbare Haagse basisscholen te kunnen koppelen aan een groeiend netwerk van bedrijven, stakeholders, cultuurinstellingen en andere vormen van onderwijs als vo, mbo, hbo en wo.
Meestal doen we dit van binnen naar buiten beginnend met een onderwijsvraag van een school waar we stapsgewijs praktische invulling aan geven. Soms werkt het ook omgekeerd en kijken we op plekken waarvan we denken dat daar een rijke leeromgeving voor onze kinderen ligt. Dit filmpje gaat over leermogelijkheden in de Binckhorst.
Meer over het inititief van Harrie Ozinga die in samenwerking met Dunea, Dutch Wavemakers, TU Delft en een groot aantal andere stakeholders kinderen uit Laak een fantastische leerervaring in de Binckhorst bezorgde, zie je in onderstaand filmpje…
Of leerlingen van onze Haagse Scholen ook gaan suppen of iets heel anders gaan doen zal te lezen en te zien zijn in een volgend blog.
De 52 scholen van Stichting De Haagse Scholen hebben allemaal hun eigen karakter. Misschien klinkt dat als een open deur maar de visie die aansluit bij dat eigen karakter vormt de basis van hoe de scholen onderwijs bieden. Dit bepaalt welke keuzes er gemaakt worden. Het bezig gaan met MAKEN is voor de pionierscholen die hier op deze site belicht worden een bewuste keuze waarin steeds nieuwe stappen gezet worden.
De Haagse Beek koos bijvoorbeeld voor Lego in de school. Dat gaat niet zomaar. Legoblokjes raken gauw kwijt. Daarom is nagedacht over een ruimte waar gewerkt gaat worden, geïnvesteerd in opbergdozen en nadegacht over opruimen en organiseren. ‘Een hoop gedoe dus,’ zullen veel leerkrachten zeggen maar Lego biedt wel enorm veel mogelijkheden. Eigenlijk heeft het alles in huis wat je zoekt in MAAKonderwijs: Je kunt spelen met licht en geluid, sensoren inzetten die daarop reageren, motoren gebruiken om je bouwsels te laten bewegen en software programmeren om alles op je eigen manier aan te sturen.
Marian Voorham nam haar team hierin mee en organiseerde vlak voor de zomervakantie een studiedag met Thijs van der Kaaij. Hij gaf het team de praktische opdracht om een simpel ontwerp van een molentje eerst na te bouwen en daarna te verbeteren. En dan blijkt dat je kunt spelen met alle mogelijkheden en de oplossingen onbeperkt zijn. Hierbij ontstaat plezier en komen de verhalen los.
Onderstaand filmpje laat zien wat spelen, onderzoeken, bouwen, herbouwen, problemen oplossen en verwonderen teweeg brengt bij de leerkrachten en nog belangrijker bij de leerlingen…
Dit jaar gaan we dus aan de slag om binnen de school een leerlijn Lego neer te zetten. Van kleuters tot en met groep 8 is er een opbouw in moeilijkheid in mogelijkheden. De bedoeling is om deze opbouw te linken aan portfolio’s van de leerlingen en waar mogelijk ook aan taal en rekenen. Dat staat niet in een dag. Daar moet je al doende stap voor stap mee aan de slag om in de praktijk te ervaren wat werkt.
De Haagse Beek is een voorbeeld van een pionierschool waar de lijntjes van vorig jaar doorgetrokken gaan worden in komend schooljaar. Scholen hebben daarin hun eigen focus. OBS De Baanbreker en OBS Het Galjoen willen techniek gaan koppelen aan taal, De Kleine Keizer zoekt in hun techniekonderwijs verbinding met het Maris College, OBS Ypenburg gaat zich samen met Collegaschool OBS De Notenkraker verder verdiepen in de geschiedenis van hun eigen wijk met Cultuurschakel en Historische Vereniging Buitenplaats Ypenburg, SO De Piramide gaat een klanken/muziekhoek ontwikkelen voor kleuters en OBS Benoordenhout gaat inzetten op een creatieve manier om het Engels in hun school een plek te geven.
Er leven nog meer MAAK-initiatieven bij de Haagse Scholen. Sommigen daarvan zijn gehonoreerd met extra budget om van hun vonken een vuurtje te maken. Deze initiatieven zullen van en met elkaar gaan leren om dat vuurtje brandende te houden en nog eens extra op te stoken.
Ik hoop dus op een spannend nieuw schooljaar! Wordt vervolgd, Annemarie
Dit schooljaar zijn voor het eerst de Innovatie-Vonken van Stichting De Haagse Scholen toegekend. Dat zijn gelden voor innovatieve plannen die in alle lagen van de organisatie kunnen worden aangevraagd, van een minivonk ingediend door leerlingen tot aan een megavonk waarin verschillende scholen met elkaar samenwerken.
Ondanks alle drukte rond corona namen veel leerlingen, collega’s en teams de moeite om een aanvraag in te dienen. Dat leverde een keur aan mooie plannen op die uiteraard geld krijgen maar ook een platform voor hun ideeën. De plannen die niet zijn gehonoreerd krijgen de gelegenheid om met een beleidsmedewerker te sparren over (andere) mogelijkheden. Zo kunnen ze hun vragen en kwesties toch delen en samen op zoek gaan naar wat een volgende stap zou kunnen zijn. En wie weet is een volgende aanvraag voor een Vonk of een andere subsidie dan wel succesvol.
De innovatieve ideeën die gelden hebben ontvangen uit de Vonkenpot zullen volgend schooljaar samenkomen en hun plannen aan elkaar presenteren. Zo willen leren we van elkaars perspectieven. Op deze manier komen gedachten over innovatie in het volle licht te staan en kunnen ze anderen inspireren.
Een mooi voorbeeld van aangevraagde vonken is een Medium Vonk van OBS De Kleine Keizer. Zij gaan de samenwerking aan met het Maris College op het gebied van techniek. De eerste stappen zijn al gezet…
Een ander mooi voorbeeld is de aanvraag van Galjoen en Baanbreker die samen gingen voor een Mega Vonk. Zij zoeken de connectie tussen Maakonderwijs en taal…
Volgend jaar zullen de lijnen worden doorgetrokken en de vonken steeds meer gestalte krijgen. Vuurwerk dus en de vlam brandende houden! De leerlijnen die hierbij gaan ontstaan zullen worden gedeeld op deze site.
Hoe kunnen zieke leerlingen toch naar school? Naar welke school gaan ze dan? Of kunnen ze gewoon naar de school in de buurt? Wat is daarvoor nodig? Wie helpt daarbij en op welke manier?
Mirjam Wentink van (v)so De Piramide kan daarover als ambulant begeleider van alles vertellen. Zij heeft al ruim vijftien jaar ervaring op dit gebied en weet als geen ander hoe je op maat en tegelijkertijd out of the box moet denken om deze leerlingen te begeleiden.
Ik voel erg de behoefte #ietspositiefs te delen na een aantal #avondklokrellen waarvan de meeste Nederlanders volgens mij net als ik heel droevig worden. En omdat ik een MAKER ben die zich bezig houdt met #maakonderwijs ligt mijn positieve bijdrage ook in die lijn.
Ik ben ervan overtuigd dat als je met aandacht iets maakt, je #ontwerp hebt bijgeschaafd, je de #techniek hebt eigengemaakt om iets te laten ontstaan, dan kan je geen vernieler zijn, dan voel je ook die liefde voor andermans materiaal. Want MAKEN kost moeite en vernielen is in een handomdraai gebeurd. Zet die ruit er maar weer eens in. Hang die deur maar weer in het lood. Veel vernielers kunnen dat niet eens. Het zou ze goed doen om eens te MAKEN wat ze eerst hebben stuk gemaakt. Ze zouden er op meerdere manieren van leren.
Bij het maken bouw je verder op kennis van anderen. LinkedIn is voor mij een platform waar ik veel inspiratie opdoe. Een hele mooie bijdrage was voor mij die van Barbara Stock Majoewskij zij een artikel deelde van #EdithEger uit de NRC omdat dit een ‘sprongetje in haar’ losmaakte en ze meer van dergelijke sprongetjes wilde gaan delen. Een mooi streven want het artikel heeft mij weer geïnspireerd.
Edith Eger heeft als slachtoffer van de holocaust dingen meegemaakt die nogal wat ernstiger zijn dan de huidige rellen en pandemie. Ze werd therapeute en zegt in het artikel dat ‘expressie het tegenovergestelde is van depressie… Dat wat uit je lichaam komt maakt je niet ziek, het is wat binnenblijft.’ En dat is nou net de essentie die ik altijd voel bij MAKEN. Iets wat je maakt, hoe eenvoudig ook, is altijd van jou, is altijd een vorm van expressie. Een sjaal breien, een verhaal schrijven, een maaltijd koken, een tafel timmeren, een spel programmeren, een foto maken… Iedere dag MAKEN we en als we dat doen met zorg en aandacht wordt je daar gelukkiger van.
Ik wil afsluiten met een andere prachtige quote die ik las vandaag via DR. Travis Bradberry. Hij deelde op LinkedIn een uitspraak van Warren Buffett: ‘someone is sitting in the shade today because someone planted a tree a long time ago.‘ Ik wil als MAKER zo’n bomenplanter zijn. Mijn nieuwe boom is MakenmetMarie, een site waarop we delen welk onderwijs we MAKEN in ons STEAM & Designlab van Stichting De Haagse Scholen. Producten en inzichten die daarbij ontstaan delen de scholen met elkaar en met iedereen die ook met MAKEN bezig is. Voorbeelden van leerlijnen, thema’s en concepten zijn er te bekijken en te downloaden. Uiteraard zijn mijn #MAAK-lessen ook nog steeds online voor leerkrachten, ouders en kinderen op de Woordenbeeldclub.com.
Zo hoop ik met liefde voor het MAKEN dat zaadje te planten en die boom te laten groeien met al die vertakkingen die MAKEN in zich heeft. Bouw gerust voort op wat je vindt op deze sites, geniet van het MAKEN en maak de wereld een beetje mooier.
Hoe kan nieuwsgierigheid en verwondering zo gevaarlijk snel afnemen? Vroeg Wieteke van Zeil zich af in de Volkskrant van 30 december 2020. Een mooie analyse met prachtige beelden van Inez van Vuren die u echt zou moeten lezen.
Ze vraagt zich in haar analyse af of nieuwsgierigheid een waarde is die je kunt verliezen en daarmee dus ook iets wat je zou kunnen koesteren of bevechten. Ik zou dat met een volmondig JA willen beantwoorden. Al jaren zet ik mij in om zoveel mogelijk nieuwsgierigheid – en daarmee in het verlengde verwondering – de basisschool in te krijgen en te houden. Want nieuwsgierigheid doet leren, maakt blij, houdt jong, maakt weerbaar, laat je uitvinden wie je zelf bent en geeft je een eigen rode draad (of een pad met broodkruimels naar huis, afhankelijk van hoe je het bekijkt).
Maar nieuwsgierigheid is ook kwetsbaar. Er wordt wel beweerd dat leerlingen vanuit zichzelf nieuwsgierig zijn en op onderzoek uit willen gaan. Dat is niet altijd wat ik zie op de scholen. Ook leerlingen blokkeren, zien ergens tegen op als een berg, ervaren (faal)angst, vooroordelen en boosheid. Leerlingen hebben een omgeving nodig die hun nieuwsgierigheid prikkelt en volwassenen die ze zien en ze helpen hun gereedschapkist te vullen. Hoe doe je dat? Maar eerst:
Hoe staat het met uw eigen nieuwsgierigheid?
Wilt u weten wat dit is? Doen deze beelden en het geluid u ergens aan denken? Of zegt u: ‘geen tijd,’ of ‘geef mijn portie maar aan Fikkie,’ of ‘bah, zeker weer kunst!’ Jazeker: weer kunst. En wel een installatie van Zoro Feigl in het Stedelijk Museum Schiedam.
Inderdaad Zoro Feigl heeft zich verdiept in zwermen en heeft zich verwonderd over de complexe eenvoud waarmee spreeuwen als massa van honderden vogels een fascinerende levende wolk vormen. Hij vraagt zich af hoe de wereld werkt en hoe krachten en toevalligheden samenvallen. Hoe kunnen kleine metalen balletjes zich bijna net zo gedragen als een zwerm vogels? Zelfs het geluid van de bolletjes doet denken aan een zwerm spreeuwen. Ik was daar in het Stedelijk Museum Schiedam weer even ademloos over het wonder van het leven. Daar wil je de tijd voor nemen. Daar wil je zeker even voor gaan staan, zitten of liggen. Feigl is niet de enige kunstenaar die zich verwonderde over hoe spreeuwen zwermen. Jan van IJken heeft er als natuurfotograaf betoverende films over gemaakt. Ook hij spreekt van eenvoud en mysterie in hetzelfde moment.
Vragen Hoe doen we dat in het onderwijs? Hoe hebben we het daar over het mysterie van het leven zonder zweverig te worden? Heel eenvoudig: we stellen vragen. Je ziet meer met een vraag in je hoofd. Het Primary Years Programme (PYP), te vergelijken met de lagere school van het International Baccalaureate (IB) gebruikt voor haar internationale scholen een prachtige set met vragen om de wereld te ontdekken.
Ik heb deze vragen van de site van Chris Gadbury hij is art teacher op een IB school in Hong Kong en geschoold als grafisch ontwerper.
Als je met deze vragen naar de wereld kijkt opent die zich vanzelf. Het gaat er niet om een sluitend antwoord te krijgen, het gaat om de aandacht waarmee je kijkt.
MAKEN Door te maken vertalen we als het ware onze vragen met onze handen. Maken prikkelt de zintuigen. We zetten niet alleen ons denken in maar kunnen ook zien, voelen, luisteren en soms ook proeven. Zorro Feigl maakte een installatie, Jan van IJken maakte een film. Door te maken verdiep je je in je onderwerp en leer je diverse technieken en vaardigheden. Ongetwijfeld maak je fouten en is je serie mislukkingen af en toe groter dan je successen. Juist daar waar het schuurt ga je leren. Dan moet je doorzetten, ergens doorheen of omheen, iets uitzoeken, iemand om hulp vragen.
Maken in Nederland In de kerstvakantie kwam het Handboek Ontdeklab bij mij binnen. Een mooi handboekje van Tessa van Zadelhof en Erno Mijland over ontdeklabs in Nederland waar kinderen aan de slag kunnen met techniek, ICT, programmeren, media en maken. Er staan voor mij bekende en onbekende gezichten in en het handelt over het maken van hoorspelen t/m de didactiek van het onderzoeken. Allerlei perspectieven over ontwerpen en maken komen aan bod, met de plekken en gezichten erbij dus je weet wie je waar kan benaderen mocht je zelf vragen hebben als leerkracht.
In de kerstvakantie kwam het Handboek Ontdeklab bij mij binnen. Een mooi handboekje van Tessa van Zadelhof en Erno Mijland over ontdeklabs in Nederland waar kinderen aan de slag kunnen met techniek, ICT, programmeren, media en maken. Er staan voor mij bekende en onbekende gezichten in en het handelt over het maken van hoorspelen t/m de didactiek van het onderzoeken. Allerlei perspectieven over ontwerpen en maken komen aan bod, met de plekken en gezichten erbij dus je weet wie je waar kan benaderen mocht je zelf vragen hebben als leerkracht.
En tot slot nog even anders geformuleerd mijn eigen
Voornemens voor het nieuwe jaar
Vreesreflexen afleren filterloze roze vingers in het stopcontact steken op zoek naar flitsen van momentenstroom angst voor angst vervangen door verwonderheld nieuwsgierigheidsmachine mateloze testpiraat onbevattelijke zoekpiloot terugkeer van de geest naar het ongecensureerde sprookje moeiteloos betoverd worden de wauw van het willen weten helemaal opeten.
Iedereen een heel gelukkig 2021 en wordt vervolgd…
Ja waarom eigenlijk MAKEN en waarom eigenlijk Met Marie?
Maken maakt gelukkig. Maken laat je verwonderen. Maken is praktijk voor denken. Maken laat je op je eigen manier leren. Maken laat groeien. Maken laat je leren van je fouten. Maken kan op allerlei manieren dus ook en vooral op je eigen manier.
Marie is een maker, al vanaf haar jongste jaren. Marie maakt graag teksten, gedichten, tekeningen, foto’s, onderwijs en grandioze fouten daarom leert ze nog elke dag. Marie vind leren heerlijk en maken geweldig. Maken is voor Marie ademen.
Visie en missie
Daarom denkt Marie graag mee op scholen die vragen hebben over maken. Alles begint altijd met een vraag, een wens of een idee. Daarna ga je onderzoeken, ontwerpen en maken. Op allerlei manieren kan burgerschap, digitale geletterdheid, talentontwikkeling, techniek, kunst en eigenaarschap een plek vinden in de school. Marie wil leerkrachten, teams en schoolleiders inspireren en denkt mee bij het ontwerpen van eigen oplossingen. Waar nodig koppelt Marie scholen aan expertise die past bij hun vragen, zodat ze zelf toekomstgericht onderwijs kunnen maken. De kennis, producten en materialen die hierbij worden ontwikkeld delen we trots, zodat ook anderen weer verder kunnen bouwen op wat wij samen aan onderwijs hebben gemaakt.
Hoe zijn we bezig met STEAM onderwijs op de scholen?
Hoe schalen we inzichten op naar een duurzame aanpak?
Onze werkwijze start dus meestal vanuit de vraag of kwestie op een school en soms vanuit initiatieven buiten de school. Daarbij willen we graag scholen koppelen aan mogelijkheden en ervoor zorgen dat die mogelijkheden uitgroeien tot een manier van werken. Hoe we daarmee bezig zijn lichten we toe in onderstaand filmpje.
Kortgezegd maken we onderwijs dat leerlingen aan het maken zet. Door aan te sluiten bij de vraag van scholen ontstaat zoveel mogelijk maatwerk. We hebben een stip op de horizon en de weg ernaartoe vinden we ook uit door te doen en te maken. Daarom is de werkwijze en aanpak in grote lijnen dat we kleine stapjes maken en onderweg waar nodig bijsturen. We schrijven geen dikke plannen. Wat we doen kan op een A4tje maar we gaan het wel direct doen en uitproberen. Daarbij leggen we het proces vast op film, podcast en blog omdat we van het proces net zoveel leren als van het eindresultaat.
Vaak willen scholen dat hun leerlingen leren Onderzoeken en Ontwerpen. Maar de meeste leerkrachten hebben dat zelf nog nooit gedaan en ervaren. In een samenwerking met Maken met Marie gaan de leerkrachten hier zelf direct mee aan de slag en is hun vraag het startpunt. Vanuit die vraag gaan we al makende de onderwijsoplossingen vormgegeven vanuit de principes van Design Thinking. Hierbij:
Staat inleven in de gebruiker(s) centraal
Werk je aan complexe vraagstukken
Maak je snel een prototype (dat kan fysiek zijn, maar ook een uitwerking van een vraagstuk)
Toets je steeds bij de gebruiker(s),
Ben je continu aan het leren en aanpassen (fouten maken is deel van het proces),
Hebben visualiseren (gebruik van beelden) en storytelling (delen van ervaringen van mensen) een belangrijke rol.
